Λιθίαση
Εισαγωγή
Η λιθίαση του ουροποιητικού είναι μία κοινή ασθένεια και επηρεάζει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Είναι η δημιουργία ενός στερεού μορφώματος (λίθος) στο αποχετευτικό σύστημα του νεφρού (κάλυκες – πύελος – ουρητήρας – κύστη). Συνήθως οι λίθοι βρίσκονται ψηλά, μέσα στα νεφρά αλλά μπορεί να βρεθούν και στον ουρητήρα ή στην κύστη.
Είναι η τρίτη σε σειρά πάθηση του ουροποιητικού συστήματος, μετά της ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη. Επίσης είναι πιο συχνή στους άντρες και στους ανθρώπου με καταγωγή από την Ηπειρωτική Ευρώπη. Είναι μία πολύ συχνή πάθηση όπου τα τελευταία χρόνια, με την εξέλιξη της τεχνολογίας, αποτελεί μία πάθηση που θεραπεύεται εύκολα, ανώδυνα και αναίμακτα.
Πώς δημιουργούνται οι λίθοι;
Φυσιολογικά στα ούρα αποβάλλονται πολλές ουσίες, σε μορφή κρυστάλλων, που ο οργανισμός δεν τις χρειάζεται. Αυτές οι ουσίες είναι κανονικά διαλυμένες, μέσα σε αρκετή ποσότητα νερού, ώστε να μην δημιουργούν προβλήματα κατά την αποβολή τους. Σε παθολογικές καταστάσεις αυτοί οι κρύσταλλοι μαζεύονται, συνενώνονται και δημιουργούν τους λίθους.
Οι παθήσεις που επηρεάζουν την σύνθεση των ούρων και των κρυστάλλων είναι οι ακόλουθες:
- Διαταραχή του παραθυρεοειδή αδένα
- Οξάλωση (υψηλή αποβολή οξαλικών κρυστάλλων)
- Κυστινουρία (υψηλή κυστίνη στα ούρα)
- Υπερασβεστιουρία (υψηλό ασβέστιο στα ούρα)
- Νεφροσωληναριακή οξέωση (γενετική πάθηση)
- Υπερβολική κατανάλωση Βιταμίνης D ή/και Βιταμίνης C
- Αντιοστεοπορωτική αγωγή (αγωγή με ασβέστιο)
- Παθήσεις των οστών (μεταστατική όγκοι, πολλαπλό μυέλωμα, νόσος PAGET)
- Ελαττωμένη κατανάλωση νερού
- Παρατεταμένη ακινητοποίηση
- Χρόνιες ουρολοιμώξεις
- Άλλα γονιδιακά αίτια
- Κληρονομικότητα
Έχει υπολογιστεί ότι το 50% των ασθενών που παρουσιάζουν λίθο για πρώτη φορά, θα παρουσιάσουν ξανά κάποια στιγμή της ζωής τους.
Υπάρχουν διαφορετικά είδη λίθων;
Τα πιο κοινά είδη Λίθων είναι:
- Λίθοι από Ασβέστιο
Η πιο συχνή μορφή και εμφανίζονται συνήθως σε άντρες 20 έως 30 ετών. Το ασβέστιο ενώνεται και με άλλες ουσίες, όπως είναι τα οξαλικά και ο φώσφορος και σχηματίζει τον λίθο
- Λίθοι από Κυστίνη
Οφείλονται στην κυστινουρία που είναι μία κληρονομική νόσος. Παρουσιάζεται με υψηλή αποβολή της πρωτεΐνης κυστίνης στα ούρα και λιθίαση σε νεαρή ηλικία
- Λίθοι από Στρουβίτη
Είναι λίθοι που σχηματίζονται κυρίως σε γυναίκες που πάσχουν από χρόνιες λοιμώξεις του ουροποιητικού
- Λίθοι από Ουρικό οξύ
Συχνοί στους άντρες άνω των 50 ετών. Αν και το ουρικό οξύ μπορεί να είναι φυσιολογικό στην εξέταση αίματος, η μεγάλη ηλικία του ασθενούς, ευνοεί τον σχηματισμό αυτών των λίθων
Συμπτώματα
Ποια είναι τα συμπτώματα της λιθίασης του ουροποιητικού;
Πολλοί ασθενείς δεν έχουν κανένα σύμπτωμα και ο λίθος βρίσκεται τυχαία σε κάποιο υπερηχογράφημα που μπορεί να γίνει για κάποιο άλλο σκοπό.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα της λιθίασης είναι:
- Ο κολικός του νεφρού
Έντονος πόνος στην περιοχή των νεφρών - Αίμα στα ούρα (αιματουρία)
μπορεί να εμφανιστεί είτε μόνη της είτε ταυτόχρονα με τον κολικό του νεφρού
Σπανιότερα, όταν ο λίθος έχει αποφράξει τελείως την αποχέτευση των νεφρών, μπορεί ο ασθενής να παρουσιάσει πυρετό και ρίγος. Όταν συνυπάρχει και υδρονέφρωση τότε χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση με χορήγηση αντιβίωσης και επέμβαση.
Διάγνωση
Για την διάγνωση της λιθίασης οι εξετάσεις που συνήθως γίνονται είναι:
- Το πλήρες ιστορικό
- Η κλινική εξέταση
- Το υπερηχογράφημα
- Η απλή ακτινογραφία
- Η αξονική τομογραφία
Τα τελευταία χρόνια το διαγνωστικό πρωτόκολλο έχει αλλάξει. Η αξονική τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό αποτελεί πλέον την πρώτη επιλογή, έχοντας αντικαταστήσει το υπερηχογράφημα και την απλή ακτινογραφία, διότι προσφέρει μεγαλύτερη διαγνωστική ακρίβεια.
Επίσης πρέπει να γίνουν και οι εξετάσεις:
- Γενική ούρων
- Καλλιέργεια ούρων
- Γενική αίματος
- Ουρία αίματος
- Κρεατινίνη αίματος
Αυτές οι εξετάσεις θα μας δώσουν πληροφορίες για την ύπαρξη ουρολοίμωξης και την συνολική λειτουργικότητα των νεφρών.
Πολλές φορές, κρύσταλλοι οξαλικού ασβεστίου παρατηρούνται στην γενική ούρων και σε φυσιολογικές περιπτώσεις. Αυτό μπορεί να συμβεί ειδικά μετά από κατανάλωση τροφών πλούσιων σε οξαλικά, οινοπνεύματος ή μειωμένης λήψης υγρών. Η ανεύρεση κρυστάλλων λοιπόν, αξιολογείται μόνο μετά από σωστή διατροφή και σε 3 συνεχόμενα δείγματα ούρων.
Πηγή: Scientific Animations
Θεραπεία
Στην οξεία φάση του κολικού του νεφρού λόγω λιθίασης ανακουφίζουν γρήγορα τον ασθενή:
- Η χορήγηση φαρμάκων για τον πόνο
- Η εφαρμογή ζεστού επιθέματος στο νεφρό που πάσχει
- Το μπάνιο με ζεστό νερό
Εάν υπάρχει πυρετός, τότε πρέπει να χορηγηθεί η κατάλληλη αντιβίωση για τουλάχιστον 14 μέρες
Σε ένα μικρό ποσοστό των ασθενών, αυτά τα βήματα δεν αρκούν και θα πρέπει να γίνει άμεση χειρουργική παρέμβαση.
Χειρουργική Επέμβαση
Πότε χρειάζεται επέμβαση για την αφαίρεση του λίθου;
Χειρουργική επέμβαση χρειάζεται όταν:
- Δεν περνάει ο πόνος
- Υπάρχει απόφραξη (υδρονέφρωση)
- Υπάρχει κίνδυνος σηψαιμίας (υψηλός πυρετός και ουρολοίμωξη)
- Κινδυνεύει η νεφρική λειτουργία (αυξημένη ουρία και κρεατινίνη)
Σε αυτούς τους ασθενείς πρέπει να αφαιρεθεί άμεσα ο λίθος.
Εάν αυτό δεν είναι εφικτό λόγω της κατάστασης του ασθενούς (σηψαιμία, ιστορικό με βαριά νοσήματα, ή λήψη αντιπηκτικών) τότε γίνεται τοποθέτηση ουρητηρικού καθετήρα Pigtale. Εάν και αυτό δεν είναι δυνατόν, τότε αναγκαστικά πρέπει να τοποθετηθεί διαδερμική νεφροστομία, για την λύση της απόφραξης.
Τι επέμβαση θα κάνω;
Η εφαρμογή των λέιζερ και η ανακάλυψη καινούργιων εύκαμπτων ιατρικών εργαλείων καθιστά πλέον την αφαίρεση των λίθων μια απλή διαδικασία, γρήγορη, ανώδυνη και αναίμακτη. Η ανοικτή χειρουργική επέμβαση σχεδόν έχει καταργηθεί και σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας:
- Την Εξωσωματική Λιθοτριψία με κρουστικά κύματα
Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί ειδικά κρουστικά κύματα για να θρυμματίσει τον λίθο σε κομμάτια. Δεν χρειάζεται αναισθησία και ο ασθενής παίρνει εξιτήριο την ίδια ημέρα. Η μέθοδος προτείνεται για λίθους μικρού μεγέθους, στον ουρητήρα και στο νεφρό. Διάβασε περισσότερα - Την Ουρητηροσκόπηση και την Εύκαμπτη Νεφροσκόπηση και Λιθοτριψία με Λέιζερ
Η μέθοδος αυτή γίνεται υπό γενική αναισθησία. Χρησιμοποιούνται ειδικά εργαλεία που διά μέσου της ουρήθρας μπορούμε να φτάσουμε τον λίθο και να τον θρυμματίσουμε σε σκόνη, με λέιζερ. Ο ασθενής παίρνει εξιτήριο την επόμενη μέρα. Η μέθοδος προτείνεται για λίθους μικρού και μεσαίου μεγέθους, στον ουρητήρα και στο νεφρό. Διάβασε περισσότεραΟυρητηρολιθοτριψία | Εύκαμπτη Νεφρολιθοτριψία - Την Διαδερμική Νεφρολιθοτριψία
Η μέθοδος αυτή γίνεται υπό γενική αναισθησία. Με την χρήση μιας βελόνας παρακεντούμε το νεφρό από την ράχη του ασθενούς. Στην συνέχεια δημιουργούμε ένα κανάλι που μας δίνει άμεση πρόσβαση στο νεφρό και μπορούμε να αφαιρέσουμε τον λίθο είτε σπάζοντας τον σε κομμάτια είτε να τον κάνουμε σκόνη με λέιζερ. Ο ασθενής παίρνει εξιτήριο σε μία με δύο μέρες. Η μέθοδος προτείνεται για λίθους μεγάλου μεγέθους και σε κοραλλιοειδή λιθίαση, στο νεφρό ή τον ουρηρήρα. Διάβασε περισσότερα - Την Κυστεολιθοτριψία
Η μέθοδος αυτή γίνεται υπό γενική αναισθησία. Με την χρήση του κυστεοσκοπίου και δια μέσου της ουρήθρας, θρυμματίσουμε τον λίθο σε σκόνη, με λέιζερ. Ο ασθενής παίρνει εξιτήριο την επόμενη μέρα. Διάβασε περισσότερα
Πως θα επιλέξω μέθοδο;
Δεν χρειάζεται να αγχώνεστε για αυτό. Η επιλογή της μεθόδου γίνεται από τον Ιατρό, μετά από συζήτηση με τον ασθενή για τα υπέρ και τα κατά της κάθε μεθόδου. Η κάθε μέθοδος επίσης είναι κατάλληλη για συγκεκριμένο μέγεθος, θέση και είδος λίθου και δεν μπορούν όλοι οι ασθενείς να κάνουν όλες τις μεθόδους.
Είναι σημαντικό λοιπόν ο ιατρός να έχει δει όλες τις εξετάσεις σας και να σας έχει εξετάσει πλήρως από κοντά, πριν να μπορεί να σας προτείνει ποια μέθοδος είναι κατάλληλη για την δικιά σας περίπτωση.
Παρακολούθηση
Πως θα παρακολουθώ να μην ξαναδημιουργήσω λίθους;
Όλοι οι ασθενής που θα παρουσιάσουν λίθους στην ζωή τους, έχουν πολλές πιθανότητες να σχηματίσουν ξανά, μέσα στην επόμενη δεκαετία. Το ποσοστό αυτό φτάνει μέχρι και το 50%.
Για την σωστή παρακολούθηση θα πρέπει να γίνονται συχνοί επανέλεγχοι με υπερηχογράφημα, κάθε 6 μήνες, έτσι ώστε ένας καινούριος λίθος να διαγνωστεί στα αρχικά στάδια.
Ακόμα, για να αντιμετωπιστεί η νόσος σωστά, θα πρέπει αφού αφαιρεθεί ο λίθος να βρεθεί και η αιτία του σχηματισμού του.
Οι εξετάσεις που πρέπει να γίνουν γι’ αυτό το σκοπό είναι:
- Γενική και Καλλιέργεια Ούρων
- Εξετάσεις Ούρων 24ώρου
(Ασβέστιο, Μαγνήσιο, Νάτριο, Κάλιο, Ουρικό Οξύ, Οξαλικά, Κυστίνη, Κιτρικά) - Εξετάσεις Αίματος
(Γενική Αίματος, Ουρία Κρεατινίνη, Παραθορμόνη, Τ3, Τ4, TSH, Μαγνήσιο, Ασβέστιο, Φώσφορος, Νάτριο, Κάλιο, Λευκωματίνη, Χοληστερίνη, Τριγλυκερίδια, Ουρικό Οξύ) - Ανάλυση Ουρόλιθου
Τις περισσότερες φορές, δεν βρίσκεται κάποια συγκεκριμένη αιτία και έτσι η λιθίαση ονομάζεται ιδιοπαθής.
Αν βρεθεί κάποιο αίτιο τότε πρέπει να δοθεί η ανάλογη φαρμακευτική θεραπεία. Την παρακολούθηση του ασθενούς σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να την αναλάβει εξειδικευμένος νεφρολόγος (εάν το αίτιο είναι νεφρολογικό) ή ενδοκρινολόγος (εάν το αίτιο είναι ορμονικό) για να δοθεί η σωστή θεραπεία.
Διατροφή
Τι άλλο πρέπει να προσέξω;
Απαγορεύονται κάποιες τροφές;
Όλοι οι ασθενείς που έχουν εμφανίσει λιθίαση έχουν υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν ξανά. Γι’ αυτό πρέπει να προσέχουν:
- Να καταναλώνουν άφθονα υγρά (πάνω από 2 λίτρα την ημέρα)
- Να αποφεύγουν το αλάτι
- Να αποφεύγουν την καθημερινή κατανάλωση κόκκινου κρέατος
- Να έχουν μία ισορροπημένη διατροφή
- Εάν λαμβάνουν συμπληρώματα με Ασβέστιο ή Βιταμίνη D ή Βιταμίνης C να τα μειώσουν
- Εάν είναι παχύσαρκοι να αδυνατίσουν και να έχουν μία καθημερινή ήπια άσκηση
- Ο χυμός λεμονιού, cranberry και άλλων εσπεριδοειδών, βοηθάει στην πρόληψη της λιθίασης
- Η κατανάλωση ασβεστίου στην δίαιτα είναι σημαντικό να παραμείνει σε φυσιολογικά επίπεδα
Εάν η κατανάλωση ασβεστίου μειωθεί, υπάρχει κίνδυνος να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός του οργανισμού που αφαιρεί το ασβέστιο από τα οστά. Μόνο εάν οι εξετάσεις σας προσδιορίσουν κάποια συγκεκριμένη πάθηση που δημιουργεί την λιθίαση και μετά από οδηγία του νεφρολόγου ή του ενδοκρινολόγου σας, θα πρέπει να μειώσετε το ασβέστιο στην δίαιτα σας - Να περιορίσουν την κατανάλωση τροφών υψηλών σε οξαλικά οξέα
Τροφές όπως το ταχίνι, το φιστικοβούτυρο, οι ξηροί καρποί (όπως τα καρύδια και το σουσάμι), το μαύρο ψωμί και άλλα προϊόντα ολικής άλεσης, το τσάι, οι γλυκοπατάτες, η σοκολάτα, το σπανάκι, το μπρόκολο, τα παντζάρια, τα φασόλια, η σόγια, το miso, το tofu, οι μπάμιες, τα βατόμουρα, τα σύκα, τα δαμάσκηνα αλλά και άλλες τροφές υψηλές σε οξαλικά.Οι παραπάνω τροφές είναι υγιεινές, όμως σε υψηλή και καθημερινή κατανάλωση μπορεί να συμβάλουν στην εμφάνιση λιθίασης. Είναι σημαντικό λοιπόν να διατηρούμε μια υγιεινή αλλά και ταυτόχρονα ισορροπημένη διατροφή.
Να πίνω νερό βρύσης ή εμφιαλωμένο;
Δυστυχώς η απάντηση σε αυτό το πρόβλημα δεν είναι τόσο απλή. Υπάρχει μεγάλη συζήτηση γύρω από το νερό που πρέπει να καταναλώνουν οι ασθενείς, εάν το νερό βρύσης, το εμφιαλωμένο ή το νερό με υψηλά άλατα είναι υπεύθυνο για την δημιουργία λιθίασης.
Οι μέχρι σήμερα διεθνείς μελέτες γύρω από το συγκεκριμένο θέμα δείχνουν ότι το είδος του νερού που καταναλώνουμε δεν έχει μεγάλη σημασία αλλά η ποσότητα είναι αυτή που καθορίζει την εμφάνιση ή όχι λιθίασης. Τα υπόλοιπα αποτελέσματα δεν έχουν ακόμα δώσει κάποια απάντηση ως προς το είδος του νερού που είναι καλύτερο.
Κάποιες μελέτες βρήκαν ότι το νερό χαμηλό σε ασβέστιο (με χαμηλή σκληρότητα – Soft Water) είναι καλύτερο για την πρόληψη της λιθίασης ενώ άλλες ότι το νερό υψηλό σε ασβέστιο (νερό με μεγάλη σκληρότητα – Hard Water) είναι ευεργετικό για την αποφυγή λιθίασης. Μελέτες που συγκρίνουν το εμφιαλωμένο νερό με το νερό βρύσης είχαν επίσης αντικρουόμενα αποτελέσματα.
Σύμφωνα με τις τελευταίες μελέτες από τα πανεπιστήμια της χώρας, βρέθηκε ότι το νερό βρύσης στην Αττική είναι ασφαλές για κατανάλωση και δεν περιέχει επιβλαβές ουσίες για τους ασθενείς με λιθίαση. Περισσότερες πληροφορίες για την ποιότητα του νερού της περιοχής σας, μπορείτε να μάθετε μέσω του εκάστοτε δήμου και υπηρεσία ύδρευσης.
Το σημαντικό λοιπόν είναι να καταναλώνουμε 2 με 3 λίτρα νερό την ημέρα, ανεξάρτητα από το είδος του νερού.
Σχετικά άρθρα
- Κολικός Νεφρού
- Υδρονέφρωση
- Τοποθέτηση Ουρητηρικού Pigtail Stent
- Εξωσωματική Λιθοτριψία
- Laser Ουρητηρολιθοτριψία
- Εύκαμπτη Laser Λιθοτριψία Νεφρού
- Διαδερμική Νεφρολιθοτριψία
- Κυστεολιθοτριψία
Βιβλιογραφία
Όλες τις πληροφορίες που διαβάσατε σε αυτό το κείμενο αλλά και περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να τις βρείτε στις ακόλουθες επιστημονικές πηγές γνώσης:
- Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρίας για ασθενείς (Αγγλικά)
- Οδηγίες της Βρετανικής Ουρολογικής Εταιρίας για ασθενείς (Αγγλικά)
- Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρίας για Ιατρούς (Αγγλικά)
- Medscape. Πληροφορίες για ασθενείς και Ιατρούς (Αγγλικά)
- Ελληνική Ουρολογική Εταιρία. Πληροφορίες για ασθενείς (Ελληνικά)
- Ινστιτούτο Μελέτης Ουρολογικών Παθήσεων. Πληροφορίες για ασθενείς (Ελληνικά)